Şəkidə olduğu kimi, kəndlərində də məlumatlı,bacarıqlı, gözüaçıq alverçilər az deyildi. Bunlardan biri də Zəynid kəndindəki Yusif əfəndi idi. Bu şəxsin nə əfəndiliyi vardı, nə də mollalığı. Bir az oxumuşdu və İstanbulu görməsinə görə əfəndi deyirlərdi.Yusif əfəndi on-on beş il qabaq İstanbula getmiş,orada öz səliqəsi ilə motorlu böyük bir qayıq yapdırıb ticarət edirmiş.Qayıdıb kəndə gələndən sonra özü və qohumları, hamı uşaqlarını Şəkiyə məktəbə göndərib oxutdurur, kəndliləri maarifə təşviq edirdi.
Bir gün həm kənd yaşayışını,həm də həmin Yusif əfəndini görmək üzrə müəllim Abdulla bəy Əfəndizadə ilə birlikdə Zəyzid kəndinə getməyi qurduq.Qəbiristan tərəfindən aşıb Zəyzidə gedən cığıra düşdük.Şəkinin yanı başında hündür,geniş bir yamacı zəbt edən qəbiristanın ortasına yetişdik.Burada əsgilərlə bəzənmiş bir ağac gözümə sataşdı.Yaxın gedib gördüm ki,ağacda boş yer qalmamış,cındırlarla örtülmüşdü.Yoldaşımdan bunun “Öskürək piri” olduğunu öyrəndim.Kölgəsində bir az oturub rahatlandıq.Buradan şəhərə baxa-baxa köhnə adətlərimizi düşünürdüm.Bu sırada Abdulla bəy papirosunu yandırıb çəkməyə başladı.Mən kibriti alıb əlimdə oynadırdım.Birdən dəli şeytan qulağıma: “Gəl bu cındırları odla,piri yandır,bunun köməyilə inananlar görsünlər ki, pirin özü özünə kömək edə bilməyir”.
Öz-özümə dedim: bu da mövhumat əleyhinə bir təbliğatdır.Lakin sonra duyulursa! – deyə düşündüm,qorxdum.Lakin məlun şeytan qorxmur,məndən əl çəkmirdi.
“Kim görəcək,vur,qorxma!”- deyə beynimi dəlirdi.Mən qəti surətdə rədd etdim.Ancaq könlüm əlimdəki kibrit ilə oynamq istəyir,arabir kibriti yandırıb cındırlara yaxın götürür,sonra tez söndürür,geri çəkilirdim.Qalxıb gedəcəyimizə yaxın sönmək üzrə ola kibriti cındırların üstünə atıb yola düşdüm.Qabağımızdakı döngəyə dönmək üzrə idik ki,pirin tüstülər içində qaldığını gördük.
Yoldaşım:
– Aman Faiq,nə qayırdın? Görsələr,dədəmizi yandırarlar.Aman,tez yüyür söndür! – deyə çağırdı.Söndürmək mümkünmü,mümkün də olsa görünmək ehtimalı var.Yaxşısı qaçıb qurtarmaqdır.
Görünmək qorxusundan dabana qüvvət verib Zəyzidə tərəf qaçmağa başladıq.Arabir arxaya baxıb tüstünün artdığını gördükcə biz də addımlarımızı artırdıq.Bu hal ilə özümüzüü yamacın o biri tərəfinə atdıq.Görünməkdən qurtardıq.Hər ikimiz də tər-qana batmışdıq.Bir az rahatlanmaq üçün yolun üstündəki çəmənliyə uzandıq.Yoldaşım tərini silə-silə:
– Xoşbəxtlik üz verə də,bəlkə bizi şəhərdən görmüş olmayalar,yoxsa şəhərə gedə bilmərik.Kişilər dursun,arvadların qarğışından,həcvindən qurtara bilmərik, – dedi.Daha kim orada dayanar.Tərə,yorğunluğu,azarlana biləcəyimizə baxmayaraq,irəli yüyürdük.Zəyzidə yaxınlaşdıq.Qonaq olacağımız ev kəndin hayanında olduğunu bilmirdik.Soruşub xəbər alacaq bir kimsəyə də rast gəlmirdik.Qabağımıza gələn tərəfə getməyə məcbur olduq.Bağların geniş həyətlərinin arasındakı yol ilə gedirdik.Xeyli getmişdik ki,yolun kənarındakı çəpərin arxasında yatan iri bir köpək gözümüzə sataşdı.Bunun səssiz yatdığına arxayınlanaraq yanından sükutla keçmək istədik.Bu zalım oğlu,yerindən durub hündürdən hürməyə,yoldaşlarını köməyə çağırmağa başladı.Biz,gələcək təhlükəni düşünərək tezcə çəpərdən uzun tikanlar çıxardıq,yerdən daş topladıq,dalımızı divara söykəyib,vuruşmağa hazırlandıq.Bu sırada yoldaşım gülərək:
– Gördün,Faiq! Pir bizi nə tez tutdu.Ona sataşmağın bizim başımıza hələ nələr gətirəcəkdi.Pirin qəzəbindən qurtul görək!
Yoldaşımın falçılığını dinləməyə vaxt yox idi.İlk hücumçular yaxınlaşdılar.Yoldaşım müdafiədən hücuma keçməyi,hamısı yığışıncaya qədər gələnləri birər-birər daşlayıb qorxutmağı məsləhət gördü və elə də elədik.
Biz daşları topladıqca onlar daha artıq qızışdılar,daha şiddətli hücuma keçdilər.Paçamdan tutmağa çalışan bir köpəyin ağzına əlimdəki tikəni verdim.O dəqiqə dartınıb əlimdən aldı.Bu sırada yoldaşım dadıma çatmasaydı,köpək pirin heyfini məndən çıxacaqdı.İstədim çəpərdən bir tikan daha çıxaram,lakin bizi elə sardılar ki,bir addım belə tərpənməyə mümkünümüz olmadı.Əgər divara arxa verib bir-birimizə kömək etməsəydik,kəndlilər vaxtında çatmasaydılar bizi çoxdan yerə sərmişdilər.Doğrusu,böyük fəlakətdən qurtulduq,lakin bizimki də bizə oldu.Qonaq yerinə çatıb soluğumuzu geniş dərməyə başladıq.Uzun bir zaman rahatlanandan sonra özümüzə gəldik.Lakin qayğımız bununla qurtarmadı.Böyüyü geridə idi: ertəsi günü şəhərə gedib dərsə çatmalı idik.Lakin mümkünmü?Piri,bizim yandırdığımız duyulmuşsa! Buna görə,özümüzü yalandan xəstəliyə vurduq.Qonaq yiyəsi Yusif əfəndinin oğlu Vahabı sükutca şəhərə göndərdik ki,həm bizim naxoşluğumuzu məktəbə xəbər versin,həm də duysun görək şəhərdə təzə nə xəbər var.
Axşamüstü Vahab qayıdıb,bizdən nigaran olduqlarını anlatdı və şəhərdə olan təzə danışıqlardan xəbər verdi:
– “Öskürək piri”nin bir yanı azca yanmış, səhərdən ziyarətə gedənlər uzaqdan görüb tezcə yüyürmüş, söndürmüşlər. Söndürənlər deyirlər ki, oradakı sönməmiş bir şamdan od tutmuş, öz-özünə yanmış.Çünki onlar o yaxınlarda heç kəsi görməmişlər.
Bununla bərabər şəhərə ancaq iki-üç gün sonra gedə bildik.Qulağımız həmişə pirə aid dedi-qodularda idi.
– Bəlkə şiələr paxıllıqlarından yandırdılar… Bəlkə pir murdar adamların nəzirini qəbul etmədi, onları özü yandırdı.
Aha,demə bizi kimsə görməmiş.Buna minlərcə şükürlər etdik.Yoxsa Şəkidə bir gün də qalmaq olmazdı.
Pirə gedənlərin çoxu biçarə qadınlar idi.Bunlar oraya azarlılarını tədavi ümidilə və ya azara bəhanə edib ev dustağından qurtulmaq,bir az geniş soluq alıb ətrafa tamaşa etmək, rahatlanmaq üçün gedirlərdi.
Ömər Faiq Nemanzadə 